Pochodzący z Wirginii James Monroe miał wyjątkowe kwalifikacje do pełnienia funkcji piątego prezydenta Stanów Zjednoczonych. Był nie tylko żołnierzem wojny o niepodległość, był też orędownikiem Karty Praw, dyplomatą USA w Europie, gubernatorem Wirginii, senatorem, sekretarzem stanu, sekretarzem wojny i negocjatorem zakupu Luizjany, zanim w przeważającej większości został wybrany na prezydenta 1816.
Jego czas urzędowania jest znany jako „Era Dobrych Uczuć” ze względu na spokój i kwitnącą gospodarkę, którymi cieszył się kraj.
Doktryna Monroe'a, fundament amerykańskiej polityki zagranicznej, wprowadzony w przesłaniu do Kongresu w 1823 roku, ostrzegał mocarstwa europejskie przed ekspansjonizmem na półkuli zachodniej.
Prezydencja Monroe była również naznaczona kompromisem z Missouri, który zachował równowagę wolnych stanów i stanów niewolniczych w Stanach Zjednoczonych i zakazał niewolnictwa na terytoriach zachodnich powyżej linii 36/30′ szerokości geograficznej północnej.