Tadeusz Kościuszko był polskim i amerykańskim bohaterem narodowym. Jego zaangażowanie w amerykańską rewolucję, szczególnie w obronę West Point, przyniosło mu uznanie tam uznanie. Powrót do kraju ojczystego czyli Polski otworzył przed nim nowe wyzwania — w obliczu rozbiorów kraju, stanął na czele insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku. Jego strategia opierała się na szerokim zaangażowaniu społecznym od chłopów aż po szlachtę, co było przełomem w ówczesnych praktykach wojskowych.
Tadeusz Kościuszko urodził się w 1746 roku i przeszedł do historii jako bohater narodowy Polski i Stanów Zjednoczonych. Jego życiowa misja była zdecydowanie skoncentrowana na walce o wolność i niepodległość. Po zdobyciu solidnego wykształcenia wojskowego w Polsce i Francji, Kościuszko przebył ocean, aby wziąć udział w amerykańskiej Wojnie o Niepodległość. Jego nieocenione umiejętności inżynierskie znacząco przyczyniły się do obrony West Point i odniesienia sukcesu w innych kluczowych bitwach.
Kiedy Kościuszko wrócił do Polski w 1784 roku, niebawem znalazł się w samym sercu konfliktu podczas wojny polsko-rosyjskiej w 1792 roku. Bronił wówczas Konstytucji 3 Maja, będącej symbolom suwerenności i nowoczesności państwa polskiego. Jego zaangażowanie w obronę wolności osiągnęło szczyt w 1794 roku, kiedy to objął przywództwo w insurekcji kościuszkowskiej. Było to zbrojne powstanie przeciwko zaborcom, które zainicjowane zostało w odpowiedzi na II rozbiór Polski.
Insurekcja miała masowy charakter i angażowała różne warstwy społeczne. Kościuszko, dążąc do zjednoczenia narodu, wydał dekrety mające na celu poprawę losu chłopów. Częściowo znosiły one pańszczyznę, co miało przyciągnąć ich do wspólnej walki. Mimo heroicznych wysiłków i początkowych zwycięstw takich jak bitwa pod Racławicami, siły powstańcze nie były w stanie utrzymać przewagi nad znacznie silniejszymi armiami zaborczymi.
Ostateczna klęska powstania przyspieszyła trzeci i ostateczny rozbiór Polski w 1795 roku, kończąc tym samym ponad stuletnią historię niepodległego państwa polskiego. Po upadku powstania, Kościuszko został uwięziony, a po jego uwolnieniu wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie spędził resztę życia. Zmarł w Szwajcarii w 1817 roku, zostawiając po sobie dziedzictwo nie tylko jako waleczny dowódca, ale także jako bohater walczący o wolność i równość dla wszystkich. Mimo że insurekcja kościuszkowska zakonczyła się niepowodzeniem, to budzi uznanie w swoim dążeniu do utrzymania niepodległej Polski.
W 2024 roku Narodowy Bank Polski wemitował kolecjonerską monetę srebrną o nominale 50 zł, upamiętniającą 230. rocznicę insurekcji kościuszkowskiej. Moneta została zaprojektowana przez Dobrochnę Surajewską i wybita przez Mennicę Polską SA w limitowanym nakładzie do 6000 sztuk, co czyni ją cennym obiektem dla kolekcjonerów. Dodatkowo jej wartość jest wysoka również ze względu na kruszec, z którego została wykonana.
Moneta zrobiona jest ze srebra próby 999/1000. Charakteryzuje się wysokim reliefem i gładkim brzegiem. Waży 62,20 g i ma wymiary 32 x 50 mm. To właśnie jej wymiary są jednym z jej najciekawszych elementów. Kształt numizmatu jest nietypowy nawet jak na monety kolekcjonerskie. Ma zaokrągloną górna część co nawiazuje do dzieła, które przedstawia na rewersie. Jest to fragment płaskorzeźby Alfreda Dauna z 1896 roku, zatytułowany "Święcenie pałaszy", który znajduje się w klasztorze kapucynów w Krakowie. Odsłonięcie pałaszy przez Tadeusza Kościuszkę i Józefa Wodzickiego w Krakowie w 1794 roku to wydarzenie symboliczne, które miało miejsce podczas rozpoczęcia insurekcji kościuszkowskiej.
Awers monety przedstawia skrzyżowane szable i kosy, nawiązujące do narzędzi używanych podczas walki z czasów powstania. Jest to sposób na upamiętnienie tego, ze do walki stanęli zarówno ubodzy chłopi z rzedmitoami, których an codzien używali do pracy w polu. Jak i wysoko urodzeni panowie z wysokogatunkowymi szablami. Standardowo też na awersie jest wizerunek orła białego i napis "RZECZPOSPOLITA POLSKA 2024" oraz wartość nominalną monety 50 złotych.
14 maja 2024 roku z okazji 230. rocznicy insurekcji kościuszkowskiej, Narodowy Bank Polski wypuścił także złotą monetę kolekcjonerską. Jej nominał wynosi 100 złotych. Każda została wybita w złocie próby 900, waży 8 gramów i ma średnicę 21 mm. Cechuje się lustrzanym wykończeniem typu lustrzanego, co podkreśla szczegółowość i jakość wykonania.
Awers monety zdobi wizerunek orła białego, otoczony przez chorągiew 1. Regimentu Grenadierów Krakowskich z napisami "RZECZPOSPOLITA POLSKA 2024" i mottem „ŻYWIĄ I BRONIĄ”. Jest to hołd dla ducha bojowego i patriotyzmu, który symbolizuje. Rewers natomiast przedstawia postać Tadeusza Kościuszki w mundurze, ozdobiony Orderem Virtuti Militari i amerykańskim Orderem Cyncynata, co podkreśla znaczenie tej postaci zarówno w Polsce, jak i w USA.
Polska moneta srebrna 230. rocznica insurekcji kościuszkowskiej - rewers
Polska moneta srebrna 230. rocznica insurekcji kościuszkowskiej - awers
Złota polska moneta kolekcjonerska 230. rocznica insurekcji kościuszkowskiej - rewers
Złota polska moneta kolekcjonerska 230. rocznica insurekcji kościuszkowskiej - awers
Zamek w Łańcucie, jeden z ważniejszych zabytków w Polsce, został uwieczniony na nowej monecie okolicznościowej z serii „Odkryj Polskę”. Ta emisja to wyjątkowy sposób na podkreślenie jego historycznego znaczenia i architektonicznego piękna. Moneta stanowi ciekawą propozycję dla kolekcjonerów oraz miłośników polskiego dziedzictwa.
