16 stycznia 1863 roku Komitet Centralny Narodowy występując jako Tymczasowy Rząd Narodowy ogłosił stan wyjątkowy. Zaczęli też działać wybrani wcześniej naczelnicy wojskowi w strukturach samorządowych. Rozpoczęcie powstania planowane było w nocy z 22 na 23 stycznia, ponieważ od 25 stycznia Rosja planowała kolejne pobory polskiej ludności. Początkowo szło dobrze i najeźdźca był wypędzany z wielu rejonów niestety nie udało się tego utrzymać. Walka miała głównie partyzancki charakter, w którym stoczono 1229 bojów. Starty po stronie powstańców wyniosły od 10 000 do 20 000, Rosjan zginęło około 4 500 lub 10 000 chociaż wszystkie te liczby są bardzo szacunkowe. Po klęsce powstania wielu jego uczestników zesłano na Sybir, a pozostali Polacy musieli zmierzyć się z ogromnymi represjami.
Temat wydany będzie w srebrze i złocie. Każda z monet srebrnych o nominale 20 złotych próby Ag 925 wybita będzie stemplem lustrzanym w druku cyfrowym, mieć średnicę 38,61 mm i masę 28,28 milimetra. Szacowany nakład do 10 000 sztuk. Złote próby Au 900 wybite stemplem lustrzanym będą mieć średnicę 27 mm, masę 15,50 g, a ich planowany nakład to do 1 200 egzemplarzy.