Twój koszyk
Nie ma więcej produktów w Twoim koszyku
- Paulina
- Aktualności
- 0 polubienia
Powstanie w getcie warszawskim to jedno z najważniejszych i najbardziej dramatycznych wydarzeń w historii Polski i świata podczas II wojny światowej. Było to nie tylko aktem heroizmu i desperacji, ale także symbolem walki o godność i wolność w obliczu zagłady. Powstanie było pierwszą akcją zbrojną o dużej skali podjętą przez polskie organizacje podziemne przeciwko Niemcom, jak również pierwszym miejskim powstaniem w okupowanej przez Rzeszę Europie. Bezpośrednią przyczyną powstania była decyzja o likwidacji getta warszawskiego podjęta w ramach realizowanego przez Niemców planu zagłady europejskich Żydów. W tym artykule przybliżymy czym było getto warszawskie, jakie były powody wybuchu powstania, jak przebiegały walki i jakie były ich skutki. Przedstawimy także nowe monety kolekcjonerskie, które Narodowy Bank Polski wyemitował z okazji 80. rocznicy powstania w getcie warszawskim.
Getto warszawskie – największe i najtragiczniejsze getto w Europie
Getto warszawskie było największym z gett utworzonych przez III Rzeszę w okupowanej Europie. Była to wydzielona część miasta, gdzie Niemcy skoncentrowali ludność żydowską pod ścisłą kontrolą i izolacją od reszty społeczeństwa. Getto zostało utworzone 2 października 1940 roku na mocy rozporządzenia gubernatora Hansa Franka. Jego granice wyznaczały ulice: Okopowa, Żelazna, Chłodna, Wronia, Towarowa, Pańska, Świętokrzyska, Marszałkowska, Grzybowska, Waliców, Żabia, Leszno, Wolska i Górczewska. Getto otoczono wysokim murem o długości 18 kilometrów zwieńczonym drutem kolczastym. Jego obszar wynosił około 3 km kwadratowych.
W getcie warszawskim znalazło się ponad 400 tysięcy Żydów z Warszawy i okolic. Byli oni poddani licznym represjom i ograniczeniom ze strony okupanta. Musieli nosić białe opaski z niebieską gwiazdą Dawida na ramieniu, pracować przymusowo dla Niemców, płacić wysokie podatki i kontrybucje, a także przestrzegać godziny policyjnej i zakazu opuszczania getta bez specjalnego pozwolenia. Warunki życia w getcie były bardzo ciężkie. Niemcy bardzo mocno ograniczyli racje żywnościowe dla mieszkańców zamkniętej dzielnicy, przydział wynosił 200-500 kalorii na dorosłą osobę. W tej sytuacji ratunkiem był wyłącznie nielegalny handel i przemyt żywności z pozostałych części miasta. Nic dziwnego, że w getcie szerzyły się choroby, głód i ubóstwo. W ciągu dwóch lat istnienia getta zmarło tam około 100 tysięcy Żydów.
Powstanie w getcie warszawskim – bohaterski zryw w obliczu zagłady
Powstanie w getcie warszawskim było odpowiedzią na rozpoczęcie przez Niemców akcji ostatecznej likwidacji getta. Akcja ta rozpoczęła się 22 lipca 1942 roku i trwała do 21 września. W tym czasie Niemcy deportowali z getta do obozu zagłady w Treblince około 300 tysięcy Żydów, wielu zginęło na terenie getta lub w drodze do obozu. Po tych wydarzeniach w getcie pozostało około 60 tysięcy osób, a jego obszar zmniejszono do 1,5 km kwadratowego.
W lipcu 1942 roku powstała Żydowska Organizacja Bojowa (ŻOB) pod dowództwem Mordechaja Anielewicza. Była to lewicowa organizacja zbrojna, która nawiązała kontakty z polskim podziemiem i otrzymała od niego pewną ilość broni i amunicji. Drugą grupą zbrojną działającą na terenie getta był Żydowski Związek Wojskowy (ŻZW) z Pawłem Frenklem na czele. Była to prawicowa organizacja związana z ruchem syjonistycznym i polskim rządem na uchodźstwie. Obie organizacje postanowiły stawić opór Niemcom w razie kolejnej akcji deportacyjnej.
W styczniu 1943 roku Niemcy wznowili deportacje z getta, licząc na to, że spotkają się z biernym przyjęciem ze strony Żydów. Jednak tym razem bojowcy ŻOB i ŻZW zaatakowali niemieckie patrole i kolumny transportowe, zadając im straty i uniemożliwiając im dokończenie akcji. Niemcy byli zaskoczeni i wycofali się z getta po kilku dniach. Był to pierwszy sukces powstańców i zachęta do dalszej walki.
W kwietniu 1943 roku Niemcy pod dowództwem generała Jürgena Stroopa przystąpili do ostatecznej likwidacji getta. Tym razem byli przygotowani na opór i dysponowali dużą przewagą liczebną i techniczną nad powstańcami. Powstanie wybuchło o świcie 19 kwietnia 1943 roku, gdy Niemcy wkroczyli do getta. Powstańcy stawili im zaciekły opór, używając broni palnej, granatów, koktajli Mołotowa i butelek zapalających. Walki toczyły się na ulicach, dachach i w kanałach. Powstańcy wykorzystywali także sieć bunkrów i kryjówek, które wcześniej przygotowali.
Niemcy nie mogli sobie poradzić z powstańcami metodami konwencjonalnymi, dlatego postanowili spalić całe getto blok po bloku. Używali do tego miotaczy ognia, granatów i benzyny. Powstańcy bronili się do upadłego, nie chcąc poddać się lub uciekać. Niektórzy popełniali samobójstwa, by uniknąć niemieckiego terroru. Walki trwały blisko miesiąc i zakończyły się tragicznym upadkiem powstania.
Złota i srebrna moneta 80. Rocznica powstania w getcie warszawskim
Z okazji 80. rocznicy powstania w getcie warszawskim Narodowy Bank Polski wyemitował dwie monety kolekcjonerskie: złotą o nominale 500 złotych i srebrną o nominale 10 złotych. Monety te są częścią serii „Historia polskiego złotego” i mają na celu upamiętnić bohaterstwo i ofiarę powstańców getta.
Złota moneta o średnicy 45 mm i wadze 62,2 g została wybita w nakładzie 500 sztuk. Na awersie monety znajduje się wizerunek orła białego, godła Rzeczypospolitej Polskiej, oraz napisy: „Rzeczpospolita Polska”, „500 złotych” i „2023”. Na rewersie monety widnieje fragment muralu autorstwa Rafała Roskowca przedstawiającego powstańców getta z bronią w ręku. Na dole rewersu umieszczono napis: „80. rocznica powstania w getcie warszawskim”.
Srebrna moneta o średnicy 32 mm i wadze 14,14 g została wybita w nakładzie 15 tysięcy sztuk. Na awersie monety znajduje się taki sam wizerunek orła białego i napisy jak na złotej monecie, z tym że nominał wynosi „10 złotych”. Na rewersie monety widnieje fragment fotografii z getta warszawskiego przedstawiającej grupę Żydów idących pod eskortą niemieckich żołnierzy. Na górze rewersu umieszczono napis: „80. rocznica powstania w getcie warszawskim”.
80. rocznica wybuchu powstania w Getcie Warszawskim to niezwykle ważne wydarzenie, które przypomina nam o bohaterstwie i determinacji ludzi w obliczu największego zła. Getto Warszawskie i jego powstanie są ważnym elementem historii Polski i świata, który zasługuje na pamięć i hołd. Monety wydane z okazji tej rocznicy są nie tylko cennymi numizmatami, ale także symbolem upamiętnienia tych, którzy stawili opór w obliczu zagłady. Dzięki nim możemy uczcić pamięć powstańców i niezapomnianej historii Getta Warszawskiego. Niech ta rocznica będzie dla nas wszystkich przypomnieniem o sile ludzkiego ducha i nieugiętej woli walki o wolność i godność.
Tłumienie powstania w getcie warszawskim
Skutki zniszczenia getta warszawskiego
Rewers srebrnej monety 80. rocznica powstania w getcie warszawskim
Awers srebrnej monety 80. rocznica powstania w getcie warszawskim
Rewers złotej monety 80. rocznica powstania w getcie warszawskim
Awers złotej monety 80. rocznica powstania w getcie warszawskim
Powiązane artykuły
Srebrna moneta 100. rocznica utworzenia Banku Polskiego SA
10 zł 100. rocznica utworzenia Banku Polskiego SA to srebrna moneta kolekcjonerska, wyemitowana przez Narodowy Bank Polski w 2024 roku. Moneta została wybita z okazji 100. rocznicy utworzenia Banku Polskiego SA. Moneta jest wykonana z srebra próby Ag999, o masie 31,10 g i średnicy 32 mm.
