11 kwietnia 2024 roku, z okazji 100. rocznicy utworzenia Banku Polskiego SA, Narodowy Bank Polski wyemituje srebrną monetę kolekcjonerską o nominale 10 zł. Bank Polski SA został założony 15 kwietnia 1924 roku. Był prywatną instytucją bankową, powołaną do życia w wyniku reformy walutowej przeprowadzonej przez premiera Władysława Grabskiego. Moneta poświęcona instytucji prezentuje na awersie przedwojenną elewację frontową budynku Banku Polskiego SA, usytuowanego przy ul. Bielańskiej w Warszawie. Bank ten miał kluczowe znaczenie dla kształtowania polskiej gospodarki, będąc bankiem emisyjnym II Rzeczypospolitej i wprowadzając do obiegu nową polską walutę złotego.
Bank Polski SA został założony 15 kwietnia, a rozpoczął działalność 28 kwietnia 1924 roku. Stanowił kluczowy element reformy walutowej przeprowadzonej przez rząd premiera Władysława Grabskiego. W wyniku tej reformy Polska przezwyciężyła hiperinflację i wprowadziła stabilną walutę – złotego. Bank Polski SA miał za zadanie emisję pieniądza, regulowanie obiegu waluty oraz wspieranie kredytowania gospodarki. Był to okres, w którym Polska mimo trudności gospodarczych, starała się zreformować swoją gospodarkę i finanse, a Bank Polski SA odgrywał w tym procesie centralną rolę.
Bank, będąc spółką akcyjną prawa handlowego, był w dużym stopniu niezależny od rządu. Jednak realizował jego politykę pieniężną. Akcje Banku nabyli zwykli obywatele poprzez publiczną emisję, co świadczy o zaangażowaniu społeczeństwa w reformy gospodarcze tamtego okresu. Władze Banku Polskiego SA stanowiło Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, Rada Banku oraz dyrekcja z prezesem i wiceprezesem na czele. Byli oni nominowani przez Prezydenta RP na wniosek Rady Ministrów.
Działalność Banku Polskiego Spółka Akcyjna zakończyła się procesem likwidacji, który rozpoczął się w 1951 roku i został zakończony w 1952 roku. To nastąpiło po tym, jak Rząd Tymczasowy, sukcesor Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, powołał Narodowy Bank Polski 2 lutego 1945 roku, odbierając Bankowi Polskiemu prawo emisji. Zapas złota, będący pokryciem banknotów, został przez władze komunistyczne rozdysponowany na wydatki budżetowe w latach 1946–1958.
W 100. rocznicę utworzenia Banku Polskiego SA, Narodowy Bank Polski wyemitował limitowaną edycję srebrnej monety kolekcjonerskiej o nominale 10 zł. Moneta, wyprodukowana przez Mennicę Polską SA na zlecenie NBP, wyróżnia się wysokim reliefem i lustrzanym stemplem. Projekt autorstwa Dominiki Karpińskiej-Kopiec prezentuje na awersie przedwojenną elewację budynku Banku Polskiego przy ul. Bielańskiej w Warszawie. Rewers zaś ukazuje wizerunek Stanisława Karpińskiego, pierwszego prezesa banku, na tle portalu głównej sali operacyjnej. Moneta o średnicy 32 mm i wadze 31,10 g została wybita w srebrze próby 999 na 1000 z nakładem ograniczonym do 11 000 sztuk. Data wydania monety kolekcjonerskiej to 11 kwietnia 2024 roku.
Skąd postać Karpińskiego na monecie? Stanisław Karpiński urodził się 23 października 1870 roku. Pełnił funkcję pierwszego prezesa Banku Polskiego SA. Objął to stanowisko na pięcioletnią kadencję począwszy od 29 marca 1924 roku. Swoją działalność na tym stanowisku zainaugurował 28 kwietnia 1924 roku, kiedy to oficjalnie rozpoczął działalność Bank Polski Spółka Akcyjna. Karpiński był jedną z kluczowych postaci w procesie reformy skarbowo-walutowej przeprowadzonej przez premiera i ministra skarbu Władysława Grabskiego.
Karpiński był również zaangażowany w liczne inicjatywy związane z polskim sektorem bankowym, m.in. jako dyrektor Banku Towarzystw Spółdzielczych, prezes Związku Banków w Polsce oraz członek Komitetu Giełdowego. Jego prezesura w Banku Polskim SA zakończyła się w 1929 roku, po czym odszedł z banku oraz zakończył swoją karierę zawodową.
Narodowy Bank Polski emitując monety kolekcjonerskie, ma na celu upamiętnienie ważnych wydarzeń i postaci historycznych, jednocześnie rozwijając zainteresowanie polską kulturą, nauką i tradycją. Monety te, wykonane z wysokiej jakości materiałów i z dbałością o szczegóły, stanowią nie tylko cenny element kolekcji numizmatycznych, ale również świadectwo ważnych momentów w historii Polski.
Rewers srebrnej monety wydanej w temacie 100 rocznica utworzenia Banku Polskiego SA
Awers srebrnej monety wydanej w temacie 100 rocznica utworzenia Banku Polskiego SA
Zamek w Łańcucie, jeden z ważniejszych zabytków w Polsce, został uwieczniony na nowej monecie okolicznościowej z serii „Odkryj Polskę”. Ta emisja to wyjątkowy sposób na podkreślenie jego historycznego znaczenia i architektonicznego piękna. Moneta stanowi ciekawą propozycję dla kolekcjonerów oraz miłośników polskiego dziedzictwa.
