Twój koszyk
Nie ma więcej produktów w Twoim koszyku
Monetę 5 złotych kojarzy każdy z nas. W porównaniu do niektórych banknotów jej nominał jest na tyle niski, że bez problemu powierzana jest nawet dzieciom aby zakupiły sobie jakiś drobiazg. Z aktualnie wydawanych obiegowych monet polskich ma najwyższą wartość. Następnie są już tylko banknoty. Oczywiście nie licząc cennych monet z błędami.
Najwcześniej emitowana moneta o nominale 5 złotych
Pierwsze monety o omawianym nominale powstawały już w 1816 roku w Królestwie Kongresowym za sprawą dekretu cara Aleksandra I. Bito je w srebrze próby 868 więc już po tym można wnioskować, że była cenniejsza niż monety używane obecnie. Ich waga wynosiła 15,54 g, a średnica 32 mm. Nie miały otoku a rant był skośnie ząbkowany. Centralnym motywem awersu był wizerunek wspomnianego wcześniej cara, a naokoło koliście zapisany był jego tytuł: "ALEXANDER I CESARZ SA.W.ROS.KRÓL POLSKI". Na rewersie widniał herb średni Królestwa, odpowiedni rok wybicia, inicjały autora projektu Jakuba Benika, znak mennicy w Warszawie, wewnątrz napisów "5 ZŁOTYCH POLSKICH 211/625 Z GR•CZ•KOL". Nakład wyniósł 3 757 617 sztuk. Zaprzestano ich wybijania 1 maja 1847 roku.
Inne pięciozłotówki produkowano w czasach panowania cara Mikołaja I i były kontynuacją wcześniej opisanych monet. Było to w latach 1829–1834. Na ich awersie widniał Aleksander I, dodatkowo napis „ALEXANDER I CES• ROS•WSKRZESICIEL KRÓL•POLS•1815*”. Na rewersie w zależności od roku wybicia inicjały Fryderyka Hungera (1829-1830), Karola Gronaua (1830–1834) lub Jerzego Puscha (1834). Przy otoku pojawił się napis „MIKOŁAY I.CES•WSZ•ROSSYI KRÓL POLSKI PANUJĄCY*” i herb Królestwa Kongresowego. Rant ząbkowany, średnica miała 31 mm, waga i próba srebra pozostały takie same. Ich nakład wyniósł 3 900 636 sztuk i wycofano je z obiegu 1 maja 1847 roku.
Pierwsza moneta okolicznościowa 5 złotych
W podobnym czasie swoje monety zaczęło bić Królestwo Polskie. Było to od 10 lutego 1831 roku do wycofania ich z obiegu 1 czerwca 1838 roku. Stało się to na bazie decyzji Rządu Tymczasowego, a ich emitentem był Bank Polski. Wyprodukowano 22 571 sztuk, miały średnicę 31,5 mm, wagę 15,54 g i były ze srebra próby Ag868. Na rancie posiadały wklęsły napis „BOŻE ZBAW POLSKĘ”, a na awersie tarczę. W jej lewej części orzeł biały, w prawej herb Wielkiego Księstwa Litewskiego. U góry napis „KRÓLESTWO POLSKIE”. Ponadto wypukły otok wraz z perełkami. Na rewersie grawer Karol Gronau umieścił swoje inicjały w części dolnej, nominał 5 i „ZŁOT” „POL” w części centralnej w wieńcu. Przy otoku koliste napisy „17211/625 Z GRZYW * CZYST * KOL * ROKU 1831”.
W 1925 roku powstały 5-złotówki „Konstytucja", które jednak nigdy nie zostały wprowadzone do obiegu. Ich nakład wyniósł zaledwie 1000 sztuk, ważyły 25 g, miały średnicę 37 mm i były stworzone ze srebra Ag 900. Kolejną próbną monetą była „Nike” z 1927 roku, na ich bazie rok później wybito „Nike", które do obiegu wprowadzono. Ważyły 18 g, miały średnicę 33 mm i były ze srebra próby Ag 750. Ich emisja rozpoczęła się 24 lipca 1928 roku, a zostały wycofane 30 września 1934 roku. Nakład wyniósł 26 704 000 sztuk z czego 10 000 000 wybito w mennicy brukselskiej.
5 złotych w czasach PRL
W 1930 roku postała pierwsza okolicznościowa 5-złotówka „Sztandar”, której tematem było upamiętnienie 100 rocznicy powstania listopadowego. Wyemitowano ją w nakładzie 1 000 000, ważyła 18 g, miała 33 mm średnicy i wykonana była ze srebra próby Ag 750. W tym samym roku powstała również próbna moneta dotycząca wizyty ministra Jackowskiego w mennicy w Brukseli. Kolejnymi 5-złotówkami były w 1932 roku „Polonia”, w 1934 „Józef Piłsudski”, w tym samym roku okolicznościowa „Józef Piłsudski-Orzeł Strzelecki” i również okolicznościowa w 1936 roku „Żaglowiec”. Ostatnia została nawet upamiętniona w serii monet "Dzieje złotego" w 2005 roku.
Za czasów PRL powstały 4 wersje monet 5-złotowych, które straciły ważność przy denominacji z dniem 1 stycznia 1995 roku. Pierwsza z nich była bita w latach 1958, 1959, 1960, 1971, 1973, 1974. Na ich awersie w centralnej części umieszczono godło – orła pozbawionego korony. Po bokach ptaka inicjały projektanta Wojciecha Jastrzębowskiego „W. J.”, dookoła kolisty napis „POLSKA RZECZPOSPOLITA LUDOWA” i na dole rok wybicia. W wersjach od 1971 roku zaczęto dodawać oznaczenie Mennicy Warszawskiej. Rewers zaprojektował Józef Gosławski. Swoje inicjały umieścił z lewej strony monety, po środku nominał „5 ZŁ”, a motywem był rybak ciągnący sieć. Miały średnicę 29 mm, masę 3,45 g, ząbkowany rant i były z aluminium. Wydano je w nakładzie 126 439 614 sztuk.
Kolejna wersja zaczęła pojawiać się w obiegu od 3 lipca 1975 roku. Awers przypominał poprzednio omawiane, natomiast na rewersie widniało duże „5” i „ZŁ”. W wersjach produkowanych w Leningradzie dodawano inicjały projektanta Józefa Markiewicza-Nieszcza „J. M. N.”. Wykonane były z mosiądzu, ważyły 5 g, miały średnicę 24 mm. Produkowano je w Leningradzie oraz Warszawie ostatecznie w ilości 316 213 102 sztuk. Trzecia wersja pojawiła się 1986 roku i była kontynuacją tej z 1958 roku. Awers zaprojektowała Stanisława Wątróbska-Frindt i układ oraz elementy pozostały bardzo podobne do poprzednich edycji, natomiast rewers wykonał Józef Markiewicz-Nieszcz. Ponownie było to duże „5” i „ZŁ”. Miały masę 5 g, średnicę 24 mm, były z mosiądzu i ich nakład wyniósł 134 618 621 egzemplarzy. Ostatnia PRL-owska moneta 5-złotowa została wprowadzona do obiegu 28 grudnia 1988 roku. Jej waga i średnica były dużo mniejsze od poprzedniczek, bo ważyła zaledwie 0,88 g i miała średnicę 20 mm. Materiałem z którego została wykonana było aluminium. Projektantami również byli Stanisława Wątróbska-Frindt i Józef Markiewicz-Nieszcz. Wydano aż 68 501 000 sztuk egzemplarzy omawianej 5-złotówki.
Aktualne monety 5-złotowe
Następną wersją, której emisja trwa do dziś jest moneta 5-złotowa III Rzeczypospolitej Polskiej. Wprowadzono ją do obiegu 1 stycznia 1995 roku i bito w latach 1994, 1996, 2008, 2009, 2010, 2015, 2016, 2017, 2020, 2021 w Mennicy Państwowej/Mennicy Polskiej S.A. Projektantką jest Ewa Tyc-Karpińska. Na awersie w centrum widnieje orzeł w koronie, pod jego prawą łapą oznaczenie mennicy „MW”, na dole rok wybicia monety, a naokoło napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA”. Na rewersie w centrum nominał „5”, a na dole dopisek „ZŁOTYCH”. Po bokach gałązki. Rant moletowany nieregularnie. Moneta wykonana jest z 2 stopów: rdzeń z brązalu (CuAl6Ni2), a pierścień z miedzioniklu (MN25). Waga wynosi 6,54 g, a średnica 24 mm. Do 2020 roku wyemitowano 362 572 036 sztuk.
Istnieją również przepiękne okolicznościowe monety o nominale 5 złotych. Można wzbogacić nimi swoją kolekcję lub zakupić w celu inwestycji. Część z nich wydana była w z błędem – w pewnym momencie istniał niesamowity popyt na omawianą wcześniej wersję z rybakiem, która wykonana została niepoprawnie. Warto przypatrzeć się nie tylko naszym zbiorom, ale również tym zwykłym pieniądzom, które mamy w portfelu. Nawet aktualne obiegowe monety z błędami czyli tak zwane destrukty mogą być sporo warte.
Awers 5-złotowej monety obiegowej z 1816 roku
Rewers 5-złotowej monety obiegowej z 1816 roku
Awers monety 5-złotowej z 1936 roku "Żaglowiec"
Rewers monety 5-złotowej z 1936 roku "Żaglowiec"
Awers aktualnie obowiązującej w Rzeczpospolitej Polskiej, monety 5-złotowej obiegowej
Rewers aktualnie obowiązującej w Rzeczpospolitej Polskiej, monety 5-złotowej obiegowej
Powiązane artykuły
Emisja okolicznościowa moneta 5 złotych Odkryj Polskę - Zamek w Łańcucie
Zamek w Łańcucie, jeden z ważniejszych zabytków w Polsce, został uwieczniony na nowej monecie okolicznościowej z serii „Odkryj Polskę”. Ta emisja to wyjątkowy sposób na podkreślenie jego historycznego znaczenia i architektonicznego piękna. Moneta stanowi ciekawą propozycję dla kolekcjonerów oraz miłośników polskiego dziedzictwa.
